آخرین اخبار از مذاکرات برجام| ایران بدنبال جایگزین توافق هسته ای است؟

گرچه توافق ایران و آژانس روزنه‌ای برای خروج مذاکرات برجامی از توقف بود، با وجود این گام امیدوارکننده بسیاری از کارشناسان و  صاحب نظران بر این باورند که «احتمال احیای برجام در آینده قابل پیش‌بینی کم است»؛ این مسئله حتی دغدغه غرب نیز هست.

استقبال اروپا از توافق ایران و آژانس

غربی ها نگرانی دارند کاهش نظارت های آژانس متاثر از فقدان برجام منجر به نزدیک شدن ایران به سطح بالای غنی سازی شود یا بهانه ای به دست اسرائیل برای حمله به تأسیسات هسته ای ایران دهد. وال استریت ژورنال در همین رابطه نوشت «ممکن است تل آویو به ایران حمله کند که منجر به یک جنگ منطقه‌ای می‌شود.» بنابراین وضعیت جدید پیش آمده بین ایران و آژانس مورد استقبال غربی ها قرار گرفت و تروئیکای اروپایی در بیانیه ای ضمن تشکر از مدیرکل آژانس، از او خواستند «شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی را همچنان در جریان همه فعالیت‌ها و تحولاتی که نیاز به توضیح از سوی ایران دارد، قرار دهد».

چرایی همکاری ایران با آژانس

از طرفی این سئوال پیش می آید که چه شد ایران به توافق با آژانس چراغ سبز نشان داد؟ جواب این سئوال واضح است تهران مایل نیست پرونده فعالیت های هسته ای اش از شورای حکام به شورای امنیت برود و بحران عمیق تر شود. دیاکو حسینی کارشناس مسائل سیاست خارجی در همین رابطه گفت «دو طرف می‌خواهند فرصت بخرند تا در شرایط بهتری امکان بازگشت به برجام وجود داشته باشد. تا آن زمان همه طرفین ترجیح می دهند که بحران را کنترل کنند».

دستاورد یک سفر

سفر گروسی به تهران این امید را ایجاد کرد که ایران و آژانس می‌توانند با هم دیگر همکاری کنند و همین امید جلوی صدور قطعنامه مخرب و تحریک کننده را در این دور از نشست شورای حکام گرفت که در این مقطع یک دستاورد به حساب بیاید. اما موضوع اصلی آن است که نتیجه همین سفر برای از سرگیری مذاکرات برجامی کافی است؟ به نظر می رسد مذاکرات احیای برجام نیاز به یک مقدمات و شرایط سیاسی دارد و منتظر ماند و دید این شرایط چه زمانی فراهم می شود.

رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز جمعه درحاشیه سفر خود به ایران، با وزیر امورخارجه و همچنین رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان دیدار و گفت‌وگو کرد. این سفر از نظر هر ۲ طرف مثبت ارزیابی شده است اما با این وجود، همچنان یک سری ابهامات، در ارتباط با سایر جزییات مطرح است و علی‌رغم توافق انجام شده، طرفین تفاسیر متفاوتی ارائه می‌دهند که تردیدها را بیشتر کرده است.

آنگونه که انتظار می‌رفت سفر مدیرکل آژانس انرژی اتمی به تهران و دیدار با مقامات ارشد ایران انعکاس گسترده‌ای در پایتخت‌های غربی پیدا کرد و برخلاف جو مثبتی که در جریان سفر دو روزه رافائل گروسی حاکم بود، به سرعت تبدیل به بازی رسانه‌ای و گمانه‌زنی‌ها از محتوای توافقات شد.

در واقع آنگونه که محمد اسلامی رئیس سازمان انرژی اتمی در نشست خبری با گروسی تاکید کرد که ارتباطات و رفت وآمدها و گزارش‌‌‌ها باید اعتمادآفرین باشد و اگر در نشست آتی شورای حکام قطعنامه‌‌‌ای صادر شود، مراجع ذی‌ربط تصمیم‌گیری خواهند کرد، اشاره‌ای به این احتمالات است که بازی رسانه‌ای غرب به آن فضای مانور داده است.

اما نظر گروسی درباره این سفر چه بود؟ مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی ضمن استقبال از توافقات به عمل آمده با ایران در جریان سفر اخیرش به تهران گفت که بی‌صبرانه منتظر برگزاری جلسات فنی برای حل‌وفصل مسائل پادمانی است.

مدیرکل آژانس در ادامه به آخرین گزارش آژانس در مورد راستی آزمایی و بازرسی فعالیت‌های اتمی ایران در پرتو قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل متحد اشاره و با گوشه چشمی به تدابیر جبرانی ایران تحت برجام گفته که همانطور که می‌دانید، آژانس به مدت ۲ سال، از جمله ۹ ماه که تجهیزات نظارت و بازرسی نصب نشده بود، قادر به انجام فعالیت‌های راستی آزمایی و نظارت بر برجام در رابطه با تولید و موجودی سانتریفیوژها، آب سنگین و کنسانتره سنگ اورانیوم نبوده است.

در ادامه این گزارش و پیرامون سفر گروسی به تهران، گفت‌وگویی را با حشمت الله فلاحت پیشه داشته‌ایم.

سفر گروسی به تهران از ۲ دیدگاه قابل بررسی است

حشمت الله فلاحت پیشه، کارشناس سیاسی، در گفت‌وگو با گسترش نیوز، پیرامون سفر گروسی (مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی) به تهران اظهار کرد: بنده معتقد هستم که اگر این سفر را از ۲ دیدگاه بررسی کنیم شاید بتوان نتیجه‌های متفاوتی را به‌دست آورد.

فلاحت پیشه ادامه داد: اگر از زاویه کلیت دیپلماتیک هسته‌ای به این سفر نگاه کنیم معنایی خاص می‌گیرد و اگر از زاویه شرایط امروز اختلافات ایران و امریکا و درواقع ایران با غرب نگاه کنیم معنای دیگری می‌گیرد.

این کارشناس سیاسی گفت: در شرایط کنونی که روابط ایران با غرب به سمت گسترش بحران حرکت می‌کرد، همچنین با طرح موضوع پیدا شدن مواد غنی شده بالای ۸۳درصد یعنی در حدود ۸۴درصد، یک شرایط بحرانی درپیش بود. به رغم ادعاهای صورت گرفته، مشخص شد که مسائل اقتصادی کشور بی‌ارتباط با بحران‌های خارجی نیست.

فلاحت پیشه در ادامه این گفت‌وگو به گسترش نیوز گفت: باتوجه به نکاتی که گفته شد، می‌توان گفت که دستاوردهای سفر گروسی به تهران بسیار خوب بوده است. درواقع این نکته دارای اهمیت است که باید منتظر بمانیم تا متوجه شویم که در شورای حکام چه اتفاقی خواهد افتاد.

نوسانات خارجی حاکم بر بازار کنترل شد

وی افزود: این سفر سبب شد تا یک فضای تعدیل شده‌ای شکل بگیرد تا جلوی شرایط بحران که احتمالی پیش آمدن آن وجود داشت گرفته شود و تا حدودی هم نوسانات خارجی حاکم بر بازار کنترل شود.

این کارشناس سیاسی ادامه داد: اما از نگاه دوم که در کلیت پرونده هسته‌ای بررسی کنیم واقعیت این است، زمانی که فرصت احیای برجام از بین رفت، بیش از همه ایران دچار آسیب شد و این از دست رفتن فرصت شرایط را اندکی با مشکل مواجه کرد. درواقع می‌توان گفت، موضع چانه زنی ایران دچار تعدیل شد و به مرور کاهش یافت.

فلاحت پیشه گفت: اگر در سال گذشته بحث درباره پذیرش بازرسی‌های داوطلبانه مطرح می‌شد و ایران چنین چیزی را قبول می‌کرد، قطعا بخشی از کاهش تحریم‌ها عملی می‌شد یا حداقل ایران می‌توانست بخشی از دارایی‌های مسدود شده خود را طلب کند.

وی افزود: درحال‌حاضر به دلیل آنکه شرایط جدیدی شکل گرفته است، این برگه خود را بدون ما به ازای متفاوت هزینه کرد.

این کارشناس سیاسی اظهار کرد: کلیت قضیه درباره سفر گروسی به تهران این است که اگر پرونده ایران در شورای حکام دچار شرایط اضطرار نشود، می‌تواند از گشترش بحران جلوگیری کند.

فلاحت پیشه در بخش پایانی این گفت‌وگو عنوان کرد: برای عده‌ای چنین سوالی پیش آمده است که آیا این سفر می‌تواند به عنوان آغاز مجدد برجام باشد یا خیر؟ باید بگویم که خیر. چنین سفری به معنای آغاز برجام نخواهد بود. آغاز برجام شرایط دیگری را طلب می‌کند. این شرایط باید درکنار هم جمع شوند تا مذاکرات هسته‌ای احیا شود.